|
Σαίξπηρ ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ Ο Ληρ μοιράζει το βασίλειό του στις 2 κόρες του που του δείχνουν προσποιητό σεβασμό και υπακοή, ενώ αποκληρώνει την Κορδέλια που του δείχνει τα ειλικρινή της αισθήματα. Οι δύο κόρες διώχνουν τον Ληρ, η μόνη που θα τον συντρέξει θα είναι η αδικημένη Κορδέλια, η μόνη που τον αγαπούσε πραγματικά. Όταν στο κέντρο δεν τίθεται ο άνθρωπος, το αξιακό σύστημα καταρρέει και ο κόσμος παραδίδεται στο χάος. Ο βασιλιάς Ληρ ξεκίνησε από το στάδιο της απόλυτης δύναμης και της απόλυτης πλάνης, έκανε το μακρύ ταξίδι προς την αυτογνωσία και κατέληξε σοφός και συνειδητοποιημένος, ωστόσο ήταν αργά πλέον. |
|---|
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
ΠΡΑΞΗ Α', ΣΚΗΝΗ I Αίθουσα επίσημη στο παλάτι του βασιλιά Ληρ. Σάλπισμα. Μπαίνει ο Βασιλιάς με τους ακολούθους του και τα υπόλοιπα πρόσωπα. ΛΗΡ Ωστόσο ας φανερώσουμε τον πιο κρυφό σκοπό μας. Δώσε μου εδώ το χάρτη. Μάθετε πως μοίρασα στα τρία το κράτος μου κι απόφαση έχω στέρια να ρίξω κάθε κόπο κι έγνοια από τα γέρα μου, κι αφού αναθέσω σ' άλλες δύναμες πιο νέες, ξαλαφρωμένος, να συρθώ στον τάφο. Γιε μου Κορνουάλη εσύ, και συ το ίδιο αγαπητέ γιε μου Αλμπάνη, έχω σταθερή σήμερα θέληση ν' ανακοινώσω, πως την κάθε μια απ' τις κόρες μου προικοδοτώ κι έτσι μαλώματα στο μέλλον να τα προλάβω από τα τώρα. Τ' αρχοντόπουλα Βουργουνδίας και Φραγκιάς, μεγάλοι αντίπαλοι για την αγάπη της μικρότερής μας κόρης, που παρατράβηξε η ερωτική τους πολιορκία μες στην αυλή μου, τώρα απάντηση προσμένουν. Πέστε μου, κόρες μου, τώρα που βγάζω και τα δυο της βασιλείας φορέματα, όρεξη για κατάχτησες κι έγνοιες της εξουσίας, να ιδώ από σας ποια μ' αγαπάει πιο πολύ, ώστε η περίσσια μου ευλογία ν' απλωθεί ΓΟΝΕΡΙΛΗ εκεί που η φύση το απαιτεί με την αξία της. Γονερίλη μου πρωτόγεννη, μίλησε πρώτη. Κύρη, το πόσο σ' αγαπώ δεν πιάνεται με λόγια. Σ' έχω ακριβότερο απ' το φως μου, απ' τον αέρα κι από τη λευτεριά· πολύ πιο πάνω απ' όλα που ξετιμιώνται, όσο πολύτιμα είτε σπάνια· όχι πιο λίγο απ' τη ζωή, ζωή με χάρες, μ' υγεία, με κάλλη, με τιμή· όσο παιδί ποτέ του αγάπησε ή πατέρας αγαπήθη· τόσο που πιάνεται η πνοή κι η γλώσσα μου κομπιάζει· πάνω από κάθε τέτοια αγάπη σ' αγαπώ. ΚΟΡΔΕΛΙΑ (Μόνη της). Και η Κορδέλια; Ν' αγαπάει και να σωπαίνει. ΛΗΡ Σ' όλες αυτές τις χώρες, από δω ως εδώ, με τα πολλά ισκιερά τους δάση και τους κάμπους, με τα τρεχούμενα νερά και τ' απλωτά λιβάδια, ΡΕΓΑΝΗ σε κάνω αφέντρα· εσένανε και του Αλμπάνη και της γενιάς σας να 'ναι αυτά παντοτινά. Τι λέει η δεύτερή μας κόρη, η πολυαγάπητη Ρεγάνη μου, η γυναίκα του Κορνουάλη; Μίλησε. Είμαι απ' το ίδιο με την αδερφή μου μέταλλο κι έχω τιμή μου την αξία της. Μες στην πιστή καρδιά μου βρίσκω κι ονόμασε την ίδια την αγάπη που νιώθω πράγματι κι εγώ. Μόν' είπε λίγα· γιατί εγώ το βεβαιώνω πως εχτρεύομαι κάθε άλλη απ' όλες τις χαρές που κλει το πιο πολύτιμο αισθητήριο κέντρο, και λέω πως είναι μοναχή χαρά για μένα του λατρευτού τρανού προσώπου σου η αγάπη. ΚΟΡΔΕΛΙΑ (Μόνη της). Φτωχιά Κορδέλια! Όμως όχι, αφού είμαι βέβαιη, η αγάπη μου είναι πλουσιότερη απ' τη γλώσσα μου. ΛΗΡ Σε σένα και στους κληρονόμους σου για πάντα ν' ανήκει τούτο το πλούσιο τρίτο μερτικό από τ' ωραίο βασίλειό μου. Δεν ξεπέφτει σ' έχταση, αξία κι ομορφιά απ' αυτό που εδόθη στη Γονερίλη. - Τώρα, εσύ χαρά μου, στερνή μου, μα όχι στερημένη, που αγωνίζονται για την προτίμηση της τρυφερής σου αγάπης τα κρασιά της Φραγκιάς, το γάλα της Βουργουνδίας, τι θα μπορέσεις να μας πεις, για να κερδίσεις μερίδα πιο παχιά απ' τις αδερφάδες σου; Μίλησε. ΚΟΡΔΕΛΙΑ Τίποτα, αφέντη μου. ΛΗΡ Τίποτα! ΚΟΡΔΕΛΙΑ Τίποτα. ΛΗΡ Δε θα 'βγει τίποτα απ' το τίποτα. Μίλα ξανά. ΚΟΡΔΕΛΙΑ Εγώ, η καημένη, δεν μπορώ να φέρω στο στόμα την καρδιά μου. Αφέντη μου, σ' αγαπώ κατά το χρέος μου, όχι πιο πολύ ή πιο λίγο. ΛΗΡ Πώς, πώς Κορδέλια; Λίγο διόρθωσε τα λόγια σου, αλλιώς μπορεί την τύχη σου να βλάψεις. ΚΟΡΔΕΛΙΑ Καλέ μου κύρη, εσύ με γέννησες, μ' ανάθρεψες, μ' αγάπησες. Εγώ, καθώς αρμόζει πάλι, σου ξεπληρώνω αυτές τις καλοσύνες μ' υπακοή, μ' αγάπη, με περίσσιο σέβας. Τι παντρεύτηκαν οι αδερφάδες μου, αφού λένε πως όλη κι όλη η αγάπη τους είναι σε σένα; Αν τύχει κάποτε κι εγώ να παντρευτώ, εκείνος που το χέρι μου στο χέρι του θα πάρει μαζί θα πάρει τη μισή μου αγάπη και τη μισή στοργή μου και φροντίδα· σίγουρα δε θα παντρευτώ ποτέ, αν είναι, σαν τις αδερφάδες μου, να 'ναι η αγάπη μου όλη κι όλη στον πατέρα μου. ΛΗΡ Είναι η καρδιά σου σύμφωνη μ' αυτά; ΚΟΡΔΕΛΙΑ Μάλιστα, αφέντη μου καλέ. ΛΗΡ Πώς, τόσο νέα και τόσο αναίσθητη; ΚΟΡΔΕΛΙΑ Αφέντη, νέα κι αληθινή. ΛΗΡ Καλά· λοιπόν, για προίκα πάρε την αλήθεια σου. Γιατί, μα τ' άγιο αχτινοβόλημα του ηλιού, μα τα μυστήρια της Εκάτης, μα τη νύχτα, μα τις ουράνιες δύναμες, απ' όπου βγαίνει κι η αρχή της ύπαρξης μας και το τέλος, τώρα όλη απαρνιέμαι τη στοργή την πατρική, συγγένεια και δεσμούς από αίμα, και στο εξής ξένη είσαι στην καρδιά μου και στο νου για πάντα. Ο βάρβαρος ο Σκύθης ή κι αυτός που κάνει τροφή του τα παιδιά του, να περιδρομιάσει την πείνα του, θα βρει στην αγκαλιά μου τόση φιλία, σπλαχνιά και συνδρομή, όση και συ η άλλοτε κόρη μου. KENT Καλέ μου Ρήγα - ΛΗΡ Ήσυχα, Κεντ! Μη μπεις ανάμεσα στον δράκο και στη λύσσα του. Η χαϊδεμένη μου ήτανε και λόγιαζα ν' απακουμπήσω τα στερνά μου στην τρυφερή της λάτρα. - Φεύγα, και μπροστά μου να μη φανείς! - Έτσι να βρω ησυχία στον τάφο μου, την πατρική καρδιά μου τώρα της την παίρνω! Καλέστε μου το Φράγκο. - Ποιος σαλεύει; Καλέστε το Βουργούνδη. Κορνουάλη κι Αλμπάνη, μαζί μ' αυτές τις προίκες των δυο θυγατέρων μου και τούτη εδώ την τρίτη να χωνέψετε· κι αυτήν η ξιπασιά της, που τη λέει ισάδα, ας την παντρέψει. Σας ντύνω και τους δυο σας με τη δύναμή μου, με την ανώτατη εξουσία και μ' όλες τις τιμές που συντροφεύουν το μεγάλο αξίωμα. Εγώ, με μιαν εκατοντάδα παλικάρια, που θα κρατήσω με συντήρησή σας, θα ζω κοντά σας, μια στον έναν, μια στον άλλον, με τη σειρά μήνα με μήνα συναλλάζοντας. Τ' όνομα μόνο θα 'χω πια και τις τιμές τις άλλες, που αρμόζουν σ' έναν βασιλιά· κυβέρνηση, έσοδα και η εξουσία η άλλη, αγαπητά παιδιά μου, δικά σας· και γι' απόδειξη, μοιράστε μεταξύ σας ετούτη την κορόνα. (Τους δίνει το στέμμα). KENT Αφέντη, βασιλιά μου Ληρ, που πάντα μου σε τίμησα βασιλικά και σαν πατέρα μου σ' αγάπησα· που σ' ακολούθησα σαν αρχηγό μου και σαν προστάτη μου άγιο σε μελέτησα στις προσευχές μου- ΛΗΡ Το τόξο σημαδεύει τεντωμένο, φυλάξου απ' τη σαΐτα. KENT Ρίχτ' τη καλύτερα να περονιάσει την καρδιά μου. Ας φέρνεται άσκημα ο Κεντ, αφού δεν είναι ο Ληρ καλά. Τι πας να κάμεις γέρο; Μη θαρρείς το χρέος πως θα δειλιάσει να μιλήσει, όταν η δύναμη σκύβει στην κολακεία; Χρωστάει να 'ναι λευτερόστομη η τιμή, όταν ξεπέφτει στη μωρία το μεγαλείο. Άλλαξε απόφαση και σκέψου πιο καλύτερα, την τρομερή βιασύνη σου να συγκρατήσεις. Με τη ζωή μου σου εγγυώμαι για τη γνώμη μου. Δε σ' αγαπάει λιγότερο η μικρή σου η κόρη κι ούτ' είναι κούφιοι από καρδιά όσοι η λαλιά τους η σιγανή δεν κουδουνίζει κούφια λόγια. ΛΗΡ Αν θες τη ζωή σου, Κεντ, μη βγάλεις λέξη πια. KENT Την είχα πάντα τη ζωή μου σαν ατού να πέφτει ενάντια στους εχτρούς σου κι ούτε τρέμω να μην τη χάσω, όταν το θέλει η σωτηρία σου. ΛΗΡ Χάσου απ' τα μάτια μου! KENT Καλύτερα άνοιξέ τα, Ληρ, κι άσε να μείνω πάντα τ' ασπράδι του ματιού σου το πιστό. ΛΗΡ Τώρα, μα τον Απόλλωνα - KENT Τώρα, μα τον Απόλλωνα, καλείς του κάκου τους θεούς σου. ΛΗΡ Άπιστε δούλε! (Πιάνοντας το σπαθί του). ΑΛΜΠ ΚΟΡΝ Μη, καλε' μου αφέντη. KENT Κάμε το! Δώσ' στο γιατρό σου θάνατο και με την πληρωμή σου αυτή γιάτρεψε το άθλιο πάθος σου. Πάρ' τη δωρεά σου πίσω, αλλιώς, όσο φωνή θα βγάζω απ' το λαρύγγι μου, θα σου το λέω: έκαμες άσκημα! ΛΗΡ Άκουσε, προδότη, στο χρέος σου να μ' ακούς σου λέω, άκουσε με! Επειδή βάλθης να με κάμεις να πατήσω το λόγο μου, που ως τώρα εγώ δεν το 'καμα ποτέ, και τόλμησες πεισματικά να μπεις ανάμεσα στην προσταγή μου και στη δύναμή μου, που δεν τ' ανέχεται ούτε το αίμα μου, ούτε η θέση μου, την εξουσία μου ξαναπαίρνω, να κι η πληρωμή σου: σου δίνω πέντε μέρες να ετοιμάσεις ό,τι χρειαζούμενα για τα δεινά του βίου· την έχτη γύρνα τη μισητή σου ράχη στο βασίλειό μου. Σε δέκα μέρες, αν βρεθεί ακόμη μες στο κράτος μου το ξεγραμμένο σου κορμί, θάνατο θα 'χεις στη στιγμή. Πήγαινε! Μα το Δία, αυτό δε θα τ' ανακαλέσω. KENT Να 'σαι καλά· αφού θέλεις τέτοιος να φανείς, η λευτεριά είν' αλλού κι εδώ 'ναι η εξορία.– (Στην ΚΟΡΔΕΛΙΑ). Κόρη, ας σε πάρουν οι θεοί στην ακριβή τους φύλαξη που σκέφτης φρόνιμα και μίλησες σωστά! (Στη ΡΕΓΑΝΗ και ΓΟΝΕΡΙΛΗ). Κι άμποτε τα δικά σας λόγια τα μεγάλα να τα παινέσουν τα έργα σας κι ωραίους καρπούς να βγάλει η τόση αγάπη σας.- Και τώρα ο Κεντ, αρχόντοι, αφήνει σ' όλους γεια, σε τόπους νέους να στρώσει παλιά περπατησιά. (Βγαίνει). Γ ΠΡΑΞΗ ΣΚΗΝΗ 2 ΛΗΡ Φύσηξε, αγέρα, σκάσ’ τ’ ασκιά σου ! Λύσσα ! Φύσα ! Νεροποντές και καταρράχτες, σεις, χυθείτε, ως να ποτίσετε πυργιά κι ανεμοδείχτες ! Σεις, φλόγες θειάφινες και σαν τη σκέψη γλήγορες προδρόμοι του δρυκόπου αστραποπέλεκου, τ’ άσπρα μαλλιά μου καψαλιάστε ! Και συ, που σύμπαντα ταράζεις, κεραυνέ, χτύπα της γης τον στρόγγυλο όγκο, κάν’ τον πλάκα ! Της φύσης σύντριψε τις μήτρες, λυώσε μονομιάς όλους τούς σπόρους πού γεννούν αχάριστους ανθρώπους. Χύσου, βροχή ! Η βροχή, ο αγέρας, η βροντή, η αστραπή δεν είναι κόρες μου. Μαζί σας, στοιχειά μου, δεν τα βάζω για την ασπλαχνιά σας. Σε σας δε μοίρασα βασίλειο, δε σας είπα παιδιά μου, εσείς δε μου χρωστάτε υποταγή. Λοιπόν, ας πάψει το φριχτό σας γλέντι· εδώ σκλάβος σας στέκω, ένας φτωχός σακατεμένος, ανήμπορος και καταφρονεμένος γέρος. .." (Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) Αναδημοσίευση από σχολικό βιβλίο |