ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Μαξίμ Γκόρκι 1868 έως 1936 (68)

Όταν όλα είναι εύκολα, αποβλακώνεται κανείς γρήγορα.


ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Η μάνα Η πομπή

Το φίδι και το γεράκι.

Το φίδι δεν μπορεί να καταλάβει το γεράκι. «Γιατί δεν ξεκουράζεσαι εδώ στα σκοτεινά, στην όμορφη, γλιστερή υγρασία;» ρωτάει το φίδι. «Γιατί να πετάγεσαι στους ουρανούς; Δεν ξέρεις τους κινδύνους που παραμονεύουν εκεί, τη βία και την καταιγίδα που σε περιμένουν, το όπλο του κυνηγού που θα σε γκρεμίσει καταστρέφοντας τη ζωή σου;». Αλλά το γεράκι δεν έδωσε σημασία. Άπλωσε τις φτερούγες του και πετάχτηκε στους αιθέρες, το θριαμβευτικό τραγούδι του αντήχησε στους ουρανούς. Μια μέρα το γεράκι γκρεμίστηκε, αίμα ανέβλυζε από την καρδιά του και το φίδι είπε: «Ανόητε, σε προειδοποίησα, σου είπα να μείνεις εκεί όπου ήμουν, στα σκοτεινά, στην όμορφη, ζεστή υγρασία, όπου κανένας δεν μπορούσε να σε βρει και να σε βλάψει». Αλλά με την τελευταία του πνοή το γεράκι απάντησε: «Έχω πετάξει στους αιθέρες, έχω ανεβεί σε ύψη ιλιγγιώδη, έχω αντικρίσει το φως, έχω ζήσει, έχω ζήσει».

Ο Μαξίμ Γκόρκι (πραγματικό όνομα Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέσκοφ) ήταν σημαντικός Ρώσος συγγραφέας από τους πρωτεργάτες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου 1868, σε μια φτωχή οικογένεια στο Νίζνι Νόβγκορον, ο πατέρας του πέθανε το 1873 και ο Μαξίμ έζησε με την γιαγιά του, της οποίας τα παραμύθια επίδρασαν καταλυτικά στην ψυχοσύνθεση του. Έντεκα χρονών ωστόσο, το 1879, πήρε τους δρόμους καθώς η γιαγιά και ο παππούς του δυσκολευόταν να εξασφαλίσουν τροφή και δεν ήθελε να τους βαρύνει άλλο. Άρχισε να διατρέχει την αχανή Ρωσία, τον περισσότερο καιρό με τα πόδια, συχνά πεινασμένος, ασκώντας διάφορα επαγγέλματα, όπως βοηθός υποδηματοποιού, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος, νυχτοφύλακας, σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια. Για περισσότερο από 7 χρόνια μετακινιόταν αδιάκοπα γνωρίζοντας τους ανθρώπους και την δυσκολίες της ζωής τους. Το Δεκέμβριο του 1887 αυτοπυροβολήθηκε μ' ένα παλιό πιστόλι στο στήθος, η σφαίρα παρέμεινε στα πνευμόνια του για 40 ολόκληρα χρόνια προξενώντας του πνευμονικά προβλήματα. Παρά τις αντιξοότητες της ζωής του, βρήκε το κουράγιο και το σθένος να γράψει, και το 1892 πούλησε ένα διήγημα του σε εφημερίδα της Μόσχας υιοθετώντας το ψευδώνυμο Γκόργκι που σημαίνει πικρός. Από το 1895 τα μεγαλύτερα περιοδικά ζητάνε συνεργασία μαζί του και μέχρι το 1899 τα διηγήματα του γνωρίζουνε μεγάλη επιτυχία και γίνεται γνωστός σε όλη την Ευρώπη. Στην γρήγορη επιτυχία του συντέλεσε το γεγονός πως αποκάλυπτε μια αλήθεια, των ταπεινών και εξαθλιωμένων ανθρώπων, της οποίας ήταν αναπόσπαστο κομμάτι. Εκτός από διηγήματα, έγραψε ποίηση, θεατρικά έργα, μυθιστορήματα. Ήρθε σε επαφή με επαναστατικούς κύκλους, έγινε μαρξιστής και φίλος με τον Λένιν.

Κατά την αποτυχημένη επανάσταση του 1905 συνελήφθη και φυλακίστηκε, λογοτέχνες από όλο τον κόσμο έκαναν έκκληση για την σωτηρία του. Το 1907 έγραψε το μυθιστόρημα «Η Μάνα», ένα έργο σταθμός όπου περιγράφεται πως ένα άσημο πρόσωπο αποκτά ταξική συνείδηση μέσω των πολιτικών αγώνων. Μετά έζησε για χρόνια στο Κάπρι και έγραψε την αυτοβιογραφική τριλογία (παιδικά χρόνια-εφηβεία-τα πανεπιστήμια μου), μια εκπληκτική περιγραφή τόσο της ζωής του όσο και της τσαρικής Ρωσίας. Έζησε στο Κάπρι μέχρι το 1913 κι όταν επέστρεψε συμμετείχε στα πολιτικά δρώμενα που συντέλεσαν στο να ξεσπάσει η επανάσταση του 1917. Πήρε ενεργό μέρος στην επανάσταση, δεν πέρασαν ωστόσο 2 εβδομάδες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους επαναστάτες και ήρθε σε σύγκρουση με ηγετικά στελέχη τους. Έγραψε σχετικά: "Οι Λένιν και Tρότσκι δεν έχουν ιδέα για την ελευθερία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλοτριώνονται ήδη από το βρωμερό δηλητήριο της εξουσίας. Αυτό είναι ορατό από την επαίσχυντη ασέβεια στην ελευθερία του λόγου αλλά κι όλων των άλλων αστικών ελευθεριών για τις οποίες παλεύαμε". Ο Λένιν απάντησε με απειλές: «Συμβουλή μου είναι ν' αλλάξετε τις απόψεις, τις ιδέες και γενικά τους τρόπους σας, διαφορετικά μπορεί να χάσετε το κεφάλι σας». Τον Αύγουστο του 1921 συνελήφθησαν οι φίλοι του λογοτέχνες, Νικολάι Γκουμιλιόφ κι η σύζυγός του Άννα Αχμάτοβα, ο Γκόρκι ζήτησε από τον ίδιο τον Λένιν την απελευθέρωση τους, όμως ήταν ήδη αργά: ο Νικολάι είχε εκτελεστεί. Έφυγε για το Κάπρι με την υγεία του επιδεινωμένη, να ταλαιπωρείται από μια παλιά φυματίωση. Έμεινε στο Κάπρι μέχρι το 1929, ενώ κατά διαστήματα επισκεπτόταν την Ρωσία όπου δεχόταν τιμές από τον Στάλιν. Ένα ρωσικό αεροπλάνο, μια κεντρική λεωφόρος, το μεγαλύτερο πάρκο της Μόσχας πήραν το όνομα του σε μια προσπάθεια του κόμματος να τον εκμεταλλευτεί και να κάνει προπαγάνδα.

Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, έκανε συνέχεια αδιέξοδες σχέσεις. Σε νεαρή ηλικία σχετίστηκε με μια παντρεμένη έξι χρόνια μεγαλύτερη του, κάποιοι υποστήριζαν πως για αυτήν είχε προσπαθήσει να αυτοκτονήσει, μετά από μερικά χρόνια εκείνη έμεινε ελεύθερη και ξαναβρέθηκαν αλλά η σχέση τους γρήγορα διαλύθηκε. Για ένα άλλο διάστημα συζούσε με μια νεαρή πόρνη υποστηρίζοντας πως ήθελε να την βάλει στον ίσιο δρόμο, μετά γνώρισε μια ηθοποιό του θεάτρου τέχνης η οποία επίσης ήταν παντρεμένη. Είχε ταξιδέψει μαζί της στην Αμερική συστήνοντάς την ως γυναίκα του, όταν αποκαλύφτηκε πως ήταν γυναίκα κάποιου άλλου ξέσπασε μεγάλο σκάνδαλο. Μετά το 1919 συζούσε με την γραμματέα του. Ο Γκόργκι πέθανε ξαφνικά και υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες το 1936.